การ ดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย (Palliative Care) เป็นการดูแลที่มุ่งเน้นให้ผู้ป่วยที่อยู่ในระยะสุดท้ายของชีวิตมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยลดความเจ็บปวดและอาการไม่สบายต่าง ๆ รวมถึงการสนับสนุนด้านจิตใจ อารมณ์ และสังคมแก่ผู้ป่วยและครอบครัว หลักการดูแลนี้ครอบคลุมทั้งการดูแลทางกายภาพและการให้ความสำคัญกับความเป็นอยู่ของผู้ป่วยในด้านต่าง ๆ ดังนี้:
หลักการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย
- ดูแลด้านร่างกาย:
- การควบคุมอาการเจ็บปวดและอาการอื่น ๆ: ใช้ยาบรรเทาปวด การทำกายภาพบำบัด หรือเทคนิคอื่น ๆ เพื่อช่วยลดอาการที่ผู้ป่วยเผชิญ เช่น การหายใจลำบาก คลื่นไส้ และอ่อนเพลีย
- การดูแลด้านโภชนาการและน้ำดื่ม: จัดอาหารและน้ำดื่มที่เหมาะสมตามความต้องการและความสามารถของผู้ป่วย เช่น อาหารอ่อนและย่อยง่าย
- ดูแลด้านจิตใจและอารมณ์:
- การสนับสนุนด้านอารมณ์: ให้กำลังใจและการสนับสนุนทางอารมณ์แก่ผู้ป่วยและครอบครัว ผ่านการฟัง การให้คำปรึกษา หรือการสนทนาเกี่ยวกับความรู้สึกและความกังวล
- การจัดการความเครียดและความวิตกกังวล: ใช้เทคนิคผ่อนคลาย เช่น การทำสมาธิ การหายใจลึก ๆ และการใช้เวลาร่วมกับครอบครัวหรือสิ่งที่ผู้ป่วยรัก
- ดูแลด้านสังคมและครอบครัว:
- สนับสนุนการมีปฏิสัมพันธ์ในครอบครัว: ช่วยให้ผู้ป่วยมีโอกาสสื่อสารกับครอบครัวและคนที่รัก การจัดเวลาหรือกิจกรรมร่วมกันเพื่อสร้างความทรงจำที่ดี
- การให้คำปรึกษาครอบครัว: ช่วยให้ครอบครัวเข้าใจสภาวะของผู้ป่วยและเตรียมความพร้อมทั้งทางจิตใจและการปฏิบัติต่อผู้ป่วย
- ดูแลด้านจิตวิญญาณและความหมายของชีวิต:
- การพูดคุยเกี่ยวกับความเชื่อและค่านิยม: ช่วยให้ผู้ป่วยได้สำรวจและทำความเข้าใจกับความหมายของชีวิต ความเชื่อส่วนบุคคล และการหาความสงบสุขภายใน
- การให้โอกาสทำสิ่งที่อยากทำ: สนับสนุนให้ผู้ป่วยได้ทำกิจกรรมหรือสิ่งที่ต้องการก่อนจะจากไป เช่น การขอขมา การพูดคุยกับคนสำคัญ หรือการทำตามความปรารถนาครั้งสุดท้าย
- การวางแผนการดูแลล่วงหน้า:
- การพูดคุยเกี่ยวกับการตัดสินใจเรื่องการรักษา: ช่วยให้ผู้ป่วยและครอบครัวเข้าใจตัวเลือกการรักษาและการจัดการในช่วงสุดท้าย เช่น การตัดสินใจเกี่ยวกับการใช้เครื่องช่วยหายใจหรือการรักษาแบบประคับประคอง
- การเตรียมเอกสารทางกฎหมาย: เช่น พินัยกรรม หรือการแต่งตั้งผู้ดูแลสุขภาพที่สามารถตัดสินใจแทนผู้ป่วยได้เมื่อจำเป็น
การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายไม่ได้เป็นเพียงการดูแลสุขภาพร่างกายเท่านั้น แต่ยังครอบคลุมถึงการดูแลจิตใจและการให้ความสำคัญกับความสุขและศักดิ์ศรีของผู้ป่วยในช่วงสุดท้ายของชีวิต เป็นการช่วยให้ผู้ป่วยได้จากไปอย่างสงบและเป็นไปตามความปรารถนาของตนเองและครอบครัว
